Get all 21 Joan Francés Tisnèr releases available on Bandcamp and save 25%.
Includes unlimited streaming via the free Bandcamp app, plus high-quality downloads of Winter surge, EBTè!, Tralhaires, sur les pas de Félix Arnaudin, Transpòrts Tisnèr S.A., Sorrom Borrom (darrèr exemplar ! very last copy !), Jòcs De Dança, Subèr Albèrt Biarnés Cap e Tot, Viatge en lenga, and 13 more.
1. |
||||
|
PROLÒGUE
PRUMERIAS
1. Silenci
a.
Mut perhum d’encens
de glaç
tromaquèras
nient, heror pausada
sus la mestior minerau
shens cara ni nom.
Abans que la tèrra nuda
no’s lhevèsse
au cap deus dits
de grama saura,
abans que la soa nacra
lèu non giurèsse,
abans que sus las arralhas
e s’audisse nat shebit,
lo silenci deu planeta
que traucava, esvarjatiu,
la malícia d’un pèugue
immense e descabestrat.
Aquiu las aubas qu’èran negrosas,
eslambrecs, vaishèths de brums,
e nublatges esglasiants
qu’atendèn la crida deu gran deluvi.
Ploja negra qu’aubriré un camin
au saunei encetat.
|
||||
2. |
Gorgs e glacèrs
04:16
|
|||
|
2. Gorgs e glacèrs
a.
Lo temps pausat qu’èra nueit
variats los crits variadas las votz
enter sas mans la furia deu Mèste
rebatuda dens l’aiga grana
on los lugrans e’s miralhavan
que sarrava son còrps.
Puish que’s lhevè ua ventania
possant los ahoalhs de crums
esperdiciant sons marmús
suus gorgs clucs suus
glacèrs ròses glacèrs nuds
on en de batles e hasèn cridòris
becuts ennevats,
pastors shens òrris aperant
venjança per las pèiras
cadudas deus malhs envath,
escomenjant lo cèu torrolhat
qui’s credèn desdeishats.
b.
De l’espartilha e la nueit sa hilha
que i avó lo dia e los lugrans
la mar e lo vent esmalit, lo temps
e los becuts e la Dauna adromida.
Un dia, las nublas qu’estornudèn
sus las puas e suus tartèrs,
l’orror — deu lor entec
que i chorrotèn blus anilhets
a qui la tèrra e dé un linçòu.
c.
Empresoada enter tasca e arròca
l’aiga peu cèu enviada que delerava
l’amplor deus aires
e las perperejadas deus lugrans.
Quandes còps a paupas e’s cerquè un camin,
dinc a que l’Ola,
la dauna grana
de Gavarnia
e l’amuishè
l’uelh per qui haré
lo son present au monde.
d.
Qu’èran cridadas las guèrras de joentut
las arròcas avuglas
e los gorgs secrets
que volèn véder
a nèisher la chorra.
Los convidats que s’impacientavan
las lors cantèras que pujavan
de capvath, clamant
l’enveja de lutz.
Cent còps l’auba, l’auba tenhèra
que pareishó
auherint tau un arrenilhet
lo son còrps d’arrais saures
au saumuc de las arralhèras
solècas e desesperadas.
Qu’estere verdigòu prumèr primtemps
las hautas vaths que s’alandèren
davant lo princi
qui escrivore ua istòria navèra.
Pirèna morta, Pirenèus que neisherén
ua espada que talhuquère
la pèth de la tèrra gascona
en tot portà’u la vita
qui creish au limon.
3. Lutz
Diu enfin sentint-se prèst
que gessí deu glacèr,
sa tuta, capsús Gavarnia,
e a las sèrras ennevadas
— un monde aus arpunts —
balhant sons ordis de mèste
qu’aubrí son còrps arràs
a l’Ola de Gavarnia,
e a l’aviéner pitnaire,
au cotèth agusat,
au proclam amorós,
a ua hont de Gasconha que dava la lutz
etèrna,
e las sèrras ennevadas,
e los cantaires de devath tèrra
que s’apotjavan tà la gran aventura.
|
||||
3. |
Aiga 1
02:14
|
|||
|
avançant
honhant
chivau de briu,
chivau de tria
chorra, chorra, endavant chorra
que tiras,
qu'as pressa
que'n vas leugèr
|
||||
4. |
Ni dia, ni nueit
03:42
|
|||
|
Uèra,
deus crums qui s'aurejan,
que plaven petales,
ni dia, ni nueit,
Uèra,
que plaven petales,
e l'escur que nhaca,
ni dia, ni nueit //
... a'us i har càber
Uèra,
e l'escur que nhaca,
dens la nueit de halha,
ni dia, ni nueit,
Uèra,
dens la nueit de halha,
que i as a ana-ar,
ni dia, ni nueit,
Ni dia, ni nueit,
nueit ! //
... remèdi no's tròba
Uèra,
la lua t'argüèita
perletas getadas
ni dia, ni nueit,
Uèra,
perletas getadas
e l'auba alandada
ni dia, ni nueit,
Uèra,
e l'auba alandada
arriu de bailinas
ni dia, ni nueit,
Uèra,
arriu de bailinas
que't saluda enfin
ni dia, ni nueit,
Ni dia ni nueit,
dia !
|
||||
5. |
Nhacar la pèth de l'aire
03:55
|
|||
|
Canta dusau
Nublas
N1 Batahòri
pèiras e bua
cascavets
******
N2 Haut, harri, hè la gran' capihona !
******
N3 Eternitat qui 'svarja
cèu daurat, blancs somius
******
N4 Capsús,cotonada de nublas
******
N5 Que'us marmusa en l'aurelha
reclams d'ua batèsta a viéner
******
Nhacar la pèth de l’aire
1. Gavarnia
a.
Batahòri
pèiras e bua
ceserilha
a baish
los noguèrs e la teulada
la nèu que se n’ei tornada
lo printemps que se’n da
tà t’amuishar la soa cara.
Aurejada un mocader plapat de sang
sauta dongas la cleda esquiçada
sauta sauta cabuça : endavant !
lo dolh torrat qu’espèra lo saut d’aiga.
Cassiòlas que t’espian a passar
que demoran, e tu que te’n vas
dab los lors sauneis d’enfància.
capvath, sendèrs de marmolhs
lo brum pesuc e la borrada.
Sauvatges los garròcs
lo penau tà tuar lo temps
joena prima que balança
vent d’Espanha la cossira
cèu daurat suus blancs somius
gran cèu netejat d’un dia blos.
Passerons milèrs que i traçan
que se’n tornan que piulan gaujós
vent sacamand* — Jotas de Boltaña*
que’t cèrcan e que’t tròban
dançar que cau suu sorrom-borrom ton brèç
que’t vòu har tornar e lèu
haut ! nin deus launèrs que te’n vas !
b.
Capsús, cotonada de nublas
l’esclarida d’aur lo long bohar
los pas deus bèths milicians
vestits d’estelas que caminan
suus sendèrs deu desbromb
la ventisca que’us cossira
que’us marmusa en l’aurelha
reclams d’ua batèsta a viéner
la nueit terribla qui’us darà
lhèu la victòria e la patz.
Shiules !
Malastre !
Honha !
Nhaca !
Capvath
Lavedan e Bigòrra
que dançaràn
Charmantina*
c.
Enter los malhs chivalèras
armaduras de nublas brocadas
de pos que vienen e que’s pèrden.
Que batalarén de qué ?
De tas mans de vent e de giure ?
Qu’ès muscles de sable, sang de glaç
còps de pèira còps de tèsta arròcas
qu’ès destorb la quita pregària
de la vop qui a l’escur espèra.
Non dromes briga qu’avanças
que corres shens cès ni fins testut.
Qu’ei l’òra d’ac deishar tot chin de nèu
chin de cèu gelós l’anjo de la ploja.
E vedes lo bèc — l’ahida — las galupas ?
Malòra. Gòlfe de Gasconha lèu que las se minja
vin de granissa e crespèras : Carnaval !
vrespèr de becut dab cassonada d’auratges.
Gràcia de las gràcias las tristas mensonjas
cent promessas d’ausèths cridassèrs
tot que se’n tornarà tau peugue gran
Blancpinhon* escalhas deu Pinhadar.
On seré la toa mira ?
2. Cèus de prima
a.
Mei enlà sus l’arriba la prada
pastors ajolhats que hestejan
la glòria deu printemps arribat.
Los ors qui i dançan los sauts
la lua trufaira que’us ahisca
eths de l’aimar com la Mar grana.
Lua doça ta mair e ta garça
qu’atend drin tà t’ensenhar
lo camin shord deu ton còr abranat
que seràs doman gave deus gaves
que passaràs la hita blua, l’arrai
la nueit clara e lo chegrin amantat.
Escota drin lo planh de doman
Escota quin arriba amagat
deu Fraile capsús escauhat
au bal shoalicós Crestian que hè dançar
los darrèrs plumaishs d’un ivèrn escapat.
b.
Que dèishas La Corada* bòsc d’Arribama*
ton peu d’argent l’arrai e l’arrebat
arribejar los sables e los sègles apielats.
Lengas d’avets* vriuletas e pimbo*
« La prima ! ce’t disi, que’t trebucarà
que sautas que t’esliças e sautaràs.
Peirada de Comelin* Gèdra mei enlà
a l’arrajada, còps de punhs tostemps tumar
har rampèu, enter-possar la toa amna
la Liturgia de l’arriu : tòrcer, tirar dret.
Nòva-Seuva* que’n contrapassas un punhat
dotze jacqués anant tau pòrt de Boisharòu
dotze bocas de cent saumes los tons gargolhs
ventòla que’us hè empach, eths que s’i tornan.
Diu de malícia lèu que’us castiga que’us nafra
Diu de bontat que’us baila que’us dar la lor patz
Navius de sofrança que’s perden que’s pausan
hens la tranga vriuleta deu sócoc ajolhat.
c.
Capvath, pomèrs e cerisèrs
au doç vergeret de la primavèra
sus la lor pèth que s’escór lo temps
jòia miuta d’un jorn verdiu.
Au casau deus vielhs, mair e hilha
s’i disen istuèras de pèths de mans
doç escur qu’arriba shens díser « vira ! »
hitilhèras que i hèn de las pègas.
Au Saut d’Eslit* gahar l’alet
libra mairolèra deus uelhs clucats
la hilha qu’amainada : un sospit !
Nin d’arrós pausat sus la prada.
3. La mira
a.
T’on anar ? T’on partir ?
Acerà hòra au cap deu brum
on se tòrç la claror de l’aviéner
lo ton doman l’endoman.
Partir e deishar sagnar la plaga
la dolor la toa hont sacrada.
Lo romàs dotze còps talhucat
que s’enten enqüèra au-delà
los planhs deus qui cadón
hens lo som gelat deus vielhs perimis.
Arrebats deus sorelhs tons miralhs
los bèths cimats e la prima gaimanta
uèra, cèu anerat ploja doman passat
l’orizont esquarterat* la hidança
l’enveja testuda de horadar la vath
ton beròi arsèc e la gana de t’i escàder.
Turon de Halha* qu’as a viatjar
a contrabriu lo romiu desconsolat
que marcha anoít lo praube jacqué
que’s cèrca un endòst ua cabana.
Que pausa lo son baston de plagas
que beu a la hont gelada deu malastre.
La nueit carinhosa que’u se brèça
qu’esquiça lo hred sa pelha de vergonha
man de Diu bailina lo son front frebós
que’u conda la soa istuèra que l’adrom.
b.
Tirar dret arriu trebatent
partir de cap tà l’arrai d’argent
sorelh haut que fiereja e qu’eishorba.
Que pitnas hòu que t’i tornas
qu’arriulejas díser a tot doç ton poèma
tons mots que son briòlas e briulèra
tas frasas bròc, vinetas*e podeguèrs*.
Endavant joena chorra endavant !
averanhèrs* avets de l’annada brusca
gòlis tons companhs que i dromen apatzats.
Au bòsc de l’Armada* joens haus haut pitats
que s’amassan a l’espèra deu vent d’aigacèu
ton còrps que’n briveja que’n barsaca
frèbe de l’amor que’t neureish au còr.
c.
A Lus* que cantaràs los somius e la vath
maridats a la brumòta
reclams de votz lanivas
garrapetaires qui s’i pausan esbohats
la mort ne’us ved pas a agradilhar
que prèga tad eths e los autes.
Hens lo ton piet que ronca la malícia
que sabes que tas Dotze mairs e t’an hèit chorra e arriu
de buas qu’ès vadut chorrèra
l’ompra d’Hugo qu’arremira ton brèç
qu’enten lo ton arríder la nosta Legenda
l’aviéner incèrt de la tèrra
ton còr en·holiat la ploja com companha
un pos de frèbe ua bailina a la nueit plogiva.
Doman, òc doman l’auba tastèta
sorelh a l’arrepic* un aute jacqué
que’t tornarà condar la toa camada.
4. La Desirada
a.
Nueit envidiosa
nueit de cristau
ara que canta : « M’a pres per fantesia… »*
non dèishas de l’enténer
a cantorejar suus malhs de l’Etèrne
immaculat
lo reclam deu passat.
Pic de Navit * que s’i vederé l’Aussau
Uèra ! Uèra dongas !
Los aulhèrs que’n van
enten la lor grana jòia de lhèris
las estivas ennevadas, las esquiras !
On ei la Desirada ?
A Hòra-Gave ? Non mei enlà !
Ne te’n des pas amaneja’t fluvi gran que seràs
fluvi prim d’octobre fluvi bèth de mai
fluvi de sau e de nèu per Nadau benedit.
b.
Batalhs d’abriu : lo reiaume de la ploja !
Que negarà la saliga e los plèishs
« Se ploras vent e ploja ! » ce ditz lo vilatge.
Aqueste còp non ploraràs briga
que te n’arrideràs de las gringas*, lo ton gran plasèr.
A l’ostalet, plors d’ua mair deishada — lo sopar
plors de hèr sanglòts d’esquiras armolhs e gorgolhs
sanglòts de la Dauna sangòts deu vent en·holiat.
Sent-Savin* cent cagòts ajolhats sus l’erbeta
cent cagòts abaishats qu’atenden lo dia navèth
caperans que’us shacan que’us espudeishen
suu lindau de la glèisa qu’espèran e que prègan.
Diu, gran Diu adromit ne’us se ved pas briga
que cridan, qu’apèran que volerén créder a la soa bontat
desvelhat ne’us se vei pas enqüèra que sauneja
que’us se cèrca que’us se tròba e que’us parla.
Que’us ditz : « Pro ! que m’i vau har ! »
Eths que’u demandan de sauvà’us
Diu non coneish la lenga lor que hè aurelha
abladat a tota fòrça que’us vòu ajudar.
Que’us geta hens lo ton briu la soa crotz
d’orgulh plapada crotz de boish crotz de pena
crotz de sang lo sacrifici l’eslit de dolors
Entà que la tornen gahar sauvats.
c.
Argelèrs* acerà la lutz mauva
de Biucen estant que’s ved Davantaiga*
l’agla inquièta qu’espia a las gòrjas deu sorelh
que’t pòrta lo present de la prima nerviosa.
Los plors de la heuguèra los perpits deu boish bluàs
la frescor de l’arribèus lo sospit de las hontas simplas
tu, gave de Pau, de t’esliçar suus ofitas esbarriscladas
los tons braç de briu tons arrebòts maishants cohats
Au ras las sègas frescas lo herumi la mauva
au còr deu segassar lo sanglar horrucaire
qu’espia la nueitòta a viéner — la mortòta
D’autes, dètz vint mei bèths qu’arriban.
Que comptan las pèrlas de la nòvia atristada
la Dauna d’acerà hòra que s’i tien hòrta e fièra
n’ei pas de Tripoli que t’espèra dromilhosa
Mar hreda mar grana ad escurs desirada.
Las balenas de Ducasse, e las vederàs ?
Los arrics que broneishen la soa malícia
gahar-la de cap tau Bocau lo pèugue enrabiat
la tranga que s’i lhèva mair de la tempèsta.
|
||||
6. |
Aiga 2
02:40
|
|||
|
Nòva Seuva que'n contrapassas un punhat dotze jacqués anant
tau pòrt de Boisharòu
dotze bocas de cent saumes los tons gorgolhs hasent rampèu
a la ventòla passaràn
Diu de malicia lèu que'us castiga que'us nafra
diu de bontat que'us baila que'us da la patz soa
Navius de sofrença, qui's pausan
puish se pèrden
deu sococ ajolhat dens la tranga vriuleta.
|
||||
7. |
M'a pres per fantesia
02:40
|
|||
|
M'a pres per fantesia
Augan de'm har pastor
B'èi hèit la gran' holia
De préner lo baston
Capsús Horatatèra
Be'n cau garrapitar
Be'n cau donc sudar hèra
Tà pujar tau cujalar
Arribat a la cabana
Credí de'm repausar
M'espièi tà las montanhas
Lo còr que se'm clavà
|
||||
8. |
Aiga 3
03:10
|
|||
|
Ton reiaume d'aiga hòla
ara prim
ara bèth
ara magre
Qu'ès rei de las aigas, esmerauda deus aigats
Que traucas que tustas
que nhacas e tumas
Ton reiaume d'aiga hòla
ara prim
ara bèth
ara magre
Rubin d'arrais perduts en peladas solombradas
Que traucas que tustas
que nhacas e tumas
Ara lua curta
ara engorgada
ara lua amiga
Ara lua cruda
ara assasinaira
ara lua tornas
|
||||
9. |
Pregaria
02:23
|
|||
|
Pregària a Maria
Vièrja de cobalt, Vièrja herida
senta Maria deus gòlis paurucs
de las hontans miutas lo chorret miraclós
senta Maria de las dolors, Vièrja deus praubes
Vièrja de las plagas e deu mau ahiscat
qui s’arroganhan los còrps
Vièrja nuda, Vièrja huetada,
Vièrja tuada,
A bèths còps Vièrja negra
Maria muda, que la coneishen los hòus
parlat :
guèra Gave quin va lo conde de la gojata !
Vièrja deus espudits, deus estrangèrs
de las predèras.
Maria de la malícia, Vièrja de la Prada
deu fresc endòst quan aost dardalha
Maria de las hontinas e de las amors
de las bartas e deus bòscs de la saliga estofada
aus arpunts sus sa pèth d’ortigas
non vòu que te n’anes :
parlat :
demora !
Senta Maria de las primas prèga per noste gave amorós.
|
||||
10. |
Sofrença
01:33
|
|||
11. |
Violéncia e patz
02:32
|
|||
|
En ta man, ta man dreta las brasas
en l'esquèrra la halha... dab las crotz
Uèra, uèra donc Calvari deu Bròc,
Crist de gèira vestit... dab la rauja
Bohar. Gahar l'alet, tornar partir
bohadas nubletas andadetas
bonur esconut qui creish ad escur
bohadas nubletas andadetas
aperet sorrom borrom
Hautas parets silenci gran portau
s'i en.honsan los crums los deu gran mau
Negada desirs de fluvi violent
La toa natura gana de nhacar
encadenar Bohar. Gahar l'alet, tornar partir
bohadas nubletas andadetas
bonur esconut qui creish ad escur
bohadas nubletas andadetas //
La crumada qu'avança que brama
Sang borida'u còr guerrièr auratges //
Sofrenças hens la tèrra deu malur
se't pausas ací uèra donc uèra
|
||||
12. |
Renata
06:04
|
|||
|
Au ton coenh qu'as un riban blanc
Blanc com nèu au sorelh lhevant
Bèra hialaira, bèra hialaira
Qui hialas deu matin au ser
Ditz-me perqué ?
Vira, husèth, vira, vira
deu matin au ser, vira, vira,
que cau ua pelha end'abilhar
La mainada qui vam baptiar
Au ton coenh qu'as un riban blu
Blu com la flor deu lin madur
Que'u ne cau, quan se mariderà
Ua camisa nava a's botar
Au ton coenh qu'as un riban roi
Roi com l'auba quan i a ploja
Que'u ne calerà quan plorerà
Un mochoèr entà s'eishugar
Au ton coenh qu'as un riban negre
Negre enqüèra mei qu'un tròç de pega
Que'u ne calerà quan morirà
Un linçòu entà l'enterrar.
|
||||
13. |
Vila de Pau
06:04
|
|||
|
Aqueras montinas
començar : un torn d'ostinato
Estructura :
1 /2 / “... tot qu'ei desir confús” / 3 / 1 / “..los lors planhs d'acèr” / 2 /3 /1
Aqueras montinas
qui tant hautas son
m'empèchan de véder
mas amors ont son
Si sabí las véder
ont las rencontrar
passerí l'aigueta
shens paur de'm negar
hautas, be son hautas
mes s'abaisheràn
e mas amoretas
que pareisheràn
------
ACERÀ HÒRA
1. Bearn.
a.
A cinc pams l’Estela las crotz deu calvari
au bèthmiei de la vath cemitèri desbrombat
camins deu bròc eslorit tots los verds de la tèrra
narcisses a plaps vaquetas au peisheder.
Los arrius secrets paraulinas de hadas
avisa-t’i joen gave sovent qu’engalinan
lo sócoc suu som de l’Esteleta* pausat
jamei ne se’n vòu partir tà la Mar grana
L’ivèrn que s’escapa un aute qu’arribarà lèu
dab la cara de l’escarni e deu capbaish
vent de mar que t’apèra que t’entercalha
un còp de mei que t’arreviras de cap taus tartèrs.
Ton gran lheit de perimis e de glaç
quan los lheris e’s jumpan a l’airet èbri*
l’estrambòrd que’t da hami de t’i har
de pitnar com un chivau mèste de la vath.
Tocar-la l’espatla deus terrèrs de Coarrasa*
lo sable arrós de Lagòs lo bòsc de Bordèras.
b.
La torn d’Enric de Navarra
que i saunejava de victòriase de glòria
son trespàs avugle au pè deu castèth sa mort
que’s passeja blanca per la toa arribada.
La negada qu’ei ton desir
ta natura un cotèth la violéncia nuda
lo murtre liquide que drom hens ton còrps
la mar descabestrada la toa nòvia marina
Acerà au Bocau briaga de tempèstas
Que truca l’Estancada* e la Barra*.
Lo hodre la matracada qu’arribarén a huec
la ploja que’t cossiraré com un bèth aulhèr
que l’aperarés que vieneré tranquille un amic
dab lo son can tà traversar l’aigueta.
Marisa ne s’i passeja pas mei
que la torni véder atristada
que’m parlava deu ton balanç
Marisa non l’aimavi mei
tot que’s desbromba parièr
com la vertat deu brum
lo sovier engalinaire.
|
||||
14. |
Estiu
03:54
|
|||
|
N'espiis pas tant baishar lo só
a boca de nueit
de l'aut' part de tèrra se'n va har topin
quinha estranha hèira que la deus chegrins
Aqueth cèu de huec tant berojin
arren mei que l'adiu
deu devís deu dia mort de chegrin
be lusiva la via deu de qui ei la fin
Espia lo broth lucaire curiós
hilh de l'aubeta
traucaire valent ahamiat de véder
quinh donc boha lo vent
hòra l'ostau de seda
Lua darrèr lua
qu'atenó sapa la vita
tu qui uei puntejas broth deu matin
per lègas e lègas amuisha'm lo camin.
N'espiis pas tant // un silenci // baishar lo so //
qui tròban totun de manca // a boca de nueit
*****************************
Canta Cincau
L’ESTIU ENFIN
1. L’Estanh de l’Angladura
a.
Ton manto pingorlat de bòrdas
segassars de conilhs daurats
chivalòts sautavan cledas e cledòtas
pair que’m cridava.
Cèus de pèrlas
joguets conilhs trufandècs
l’estiu que hestejava l’estiu.
Janòt a còps que’us se tuava
nas sangnós cridòts la mort que passava
conilhs de lana amoretas - jòias
desirs trobles que puntejavan.
L’arrebat deu só enveja hueitiva
partir que calè – t’on ?
Adara non s’i braconeja mei
Tot que sembla mort
gravèras e horatàs urbanizacions
la maquina que cava l’òmi que paga
tot se’n va tà l’arriu-merdèr.
Puishqu’as a horadar lo brum de lin velós
la vath florida qu’abraça lo miralh
que traucas la verda vath espartida* l’arribèra dinc a Pau.
Eslors suus malhs crums de becuts miaças, hodres
lo biscaut que shiula enter los tremolèrs
hrega ta pèth fresca ta pèth de mascle ahiscat
possa las plojas cautas.
Drins a drins que t’alargas
que passas Cardet*.
Sus la potja cemitèri oblidat de l’Angladura
paurs per milèrs qu’aborreishen
tresnueitar enqüèra e enqüèra
Tota nueit Janeta que’m condava l’istuèra negra e calma
d’ua hemnòta qui’s neguè hens l’estanh cluc.
Lo gai, que’m brembi, que i passava
eth solet, que l’aví vista a plorar a cridar
a s’en·honsar enfin hens l’aiga verda
d’un pantaish de mainatge.
Haus d’arrós desconsolats que’n capbaishavan
graulhas que cantavan l’exilh d’un gojatòt esgarat
au bèth còr deu men lheit la miaça ma soreta
l’amorosa que’vs disi que’s getè sola e nuda.
Un bèth matin la mair en vaganaut, que la se cercava
que dromiva dejà blanca e bèra hens los mendràs fresquets
deu gran desbromb totun qu’avè aimat dinc au cap
quauque gojat qui se’n trufava...
E jo d’arribejar que la me trobavi suu men lheit de terrors
que la me vedí a m’arridolar a’m condar morta e viva
çò qui seré doman las meas nueits terriblas
la soa cara graciosa lo
No’m deishava lo son marmús arrauc la ploja suu teit
hens ton vente que borriva la mort la guèrra l’auta part
que’m hregava la maishèra : la soa nòvia de dòu vestida.
b.
Mirapeish* que gaita los aperets modes de l’arriba caressinas
Saligat país de Sent Avit* que compta sons arrebòts com pèrlas
D’eternitat lissadas per sègles de sègles mars ancianas
Joens bedòths cassolets que i tremeishen de plaser lo printemps
Hens son òrt pimparèlas e margalidas las aulhas que barsacan a l’airolet
Au vilatge maisons deus grans portaus orgulhs estujats las pistòlas
Casalòts tomatas e pipèrs plantats ja l’estiu esvitèc qui s’i mauta
Mieidia la calor sobte qu’envadeish lo lheit esclarit deus tons braç
Gahan a las quate lo fremit gaujós lo sorelh com companh la pelha florida
D’un amor acerà hòra a Anglet o lhèu mei enlà de cap tà las Americas ?
Lhèu te pipautejarén la toa sang las toas veas uèra mei enlà lordèras
Torisme orgulhàs qui t’encaujolaré ací abaishat polluit
Lèu que chorrisclarés com un bèth pòrc escanat hens la mèita unènca
D’ua parguia sabluda d’ua arriba franca e neta la régla de tot viatge
Darrèr hauta glèisa Sent-Vincenç de Nai que t’espia a gahar l’alet
Sas campanas qu’anoncian lo dia aflaquit per la calorassa
Quan s’adromen los averanhèrs croishits quan los sauç abladats
E ploran de bèra jòia qui an au bèth còr de la loa memòria.
Pardias-Pietat* l’auta part La Hòra de Buelh-Vesing*
Tà la vath tornada vaduda larga la prada vaquetas chivaus
Que i pèishen ataisats capsús frontejant las montinas bluajantas*
Francés que s’i assèd e que s’i mira a l’espèr e las soas miaças
Tu que te’n vas a la corruda possat peu vent balaguèr
Ton piet dolent que s’esboha e mau aleda continuar parièr
Verd milhòc lo vent caut que s’i en·horna e que’u bailina
A l’esquèrra la bòrda de Noguèrs las soas vaquetas prosas
A quate pams molin de l’Espona qu’apèra l’Escorre*
D’aviadas l’avion baish que trauca lo cèu blanquejat
Crumòts arrebats de tas mans de grama que sarran l’airolet baticòr*
La Canau que longueja los camps de caulets e saladas – la vila !
2. Saligat de Valiròs*
a.
Lo trin de Lorda que passa Qu’anoncia l’auba saura l’auba lo desir
Uas agraulas que s’envòlan Que’s pausan e sautiquejan
La vath escanda* que horradas Deu Pont nau de Valiròs estant
Que s’i ved tons braç hòrts a potoar La Saliga deus acaciàs.
Bòrdas ! Hè v’endavant ! Escota los mots blancs de l’usia nava creishuda
Milerats que i tribalhavan d’autes cops E adara ?
Tot qu’ei mut
Jantòt que i entrè joenòt
Quan lo monde èra patz
Immobil
Èra dia coirat dia de noças
T’on serén tots partits ?
Acerà on la misèria s’avia ?
Tot que cambia arren ne’s mauta.
b.
Halha de Sent-Joan que’s hè los aprèsts
Au limpre cèu de junh doças nublòtas
Immòbles naus qui’s pitan d’escòps
L’anciana vath que n’ei partvirada
L’agau ambrat de las algas serènas :
Jantòt que’s lhèva qu’ei dimenge
Lèu tà l’agau de Buelh-Vesing !
Que i n’anavam eth que pescava
Lo vent balaguèr que shiulava
Que’ns condava la soa bèra joenessa
Pressada
Joenessa gaujosa
— La nosta ?
L’agau que brivejava valent
Son briu masclut qu’èra sang fresca
Hami de ns’i har lèu-hèit camadas
La vita enfin que ns’entercalhava
Córrer dab tu imaginar doman
En nostas vetas la verda briulèra
Las ambicions que s’i hasèn hòlas
De pos que se n’anavan illusions
Qu’èram chic de causa
Provas de cèu
Com ara noste tristèr duradís
Qui se’n torna dab la balaguèra
Virar pagina clucar har rampèu au mau qui prava !
Algas que i èran anets de pèu
De hadas qui s’i banhavan
Nueit-hens
E nosautes de partir perduts.
c.
Pont penjant d’Assat* los hius e la hami d’anar mei enlà
Combàter e non pas desbrombar la tòca l’azur rebombit
Au bèth còr deu ton saunei l’Ola de Gavarnia la neishença
Quí sap çò qui trobaràs quan l’ajas encontrada ?
Quí’t diràs çò qui pensa Mar grana mar de totas las mars
Passat Pau Ortès e Pèirhorada : e t’atend l’amorosa ?
Bernatar Pèdebòi Bòrdanava terrèrs adromits
La vath ambrada que’s liura a l’auhèrta deu só
Lo fièr estiu que’s plaça a plaser quan se secan
Los praubes arriulets d’ua vath mascanhada
Arèssi* la mialòca au capcèu que crida e miaça
Papà que s’i esté pausa la mort que i randolejava
L’etèrne aigat que’u se voló embolegar
Eth que pregava qu’aperava la Vièrja e la clara hontina...
3. Pau, L’adromida
a.
A dreta la sèrra l’eslama Castèth de Francavila*
Que s’i cèrca camins vielhs — amigas bòsc de Lanòt*
Ací lo calumèth deu gas qui tostemps e panan
Shens cès ni pausa que brusla com se’ns volè amuishar l’aviéner
L’amarum e la des·hèita
La gara a baish au cap lo baloard irisat Vincenç au som
Lo só dorèc que i harga la calor motha deu vrèspe
L’òtel Gassion lèu lo Parlament de Navarra
L’òrt de Margalida lo son hilh partit
Fèbus de pèira saure que t’espia e que’t ditz :
« Paulinas e paulés espiatz donc lo vòste gave màger
L’avetz vist a passar hòrt e maishant monstre de nèrvis e d’envejas
Aquiu devath per la vila fierassa qui se’n trufaré ?
L’avetz vist a pravar ? Ac volosse s’ac esbrigalharé tot medish vòste tristèr
Ueratz quin pòt bronir devath deus cents palmèrs mimosàs la varanda verdosa
L’embaish d’arrebats bastit trins que i tremolan de paur chètra
Que marmusa enterlets la soa canta de malícia no’s vòu morir ara
Ací qu’a enqüèra a parlar a díser e a escríver la vòsta istòria oblidada
Qu’ac sap tot de vos ciutadans saberuts ciutadans vergonhós
Non voletz apercéber la prima a dançar suus terrèrs shualicós
Arremirar la halha deu coratge a s’avançar pòc a pòc ueratz dongas capsús
L’Aussau qui’vs jutja lo Gavisòs e lo Jaut qui v’arcastan – esdeburatz !
Mèste gave que’vs vòu desliurar : t’on a passat la joenessa enclavada ?
Be s’empòrta lo balanç de la lenga de Camelat, de Pic e de Vegaria
Au hons, la gara encombrada que’vs crida sons via-hòras :
— « Pau ! Pau ! Uns sègles d’arrèst ! »
La vila e’s sauvaré dab lo son estrambòrd ?
En son còr Sent-Jacme desapitada que’s planh enqüèra
Crist partit çò qui’u sobra ? Shens-demoras e borguesòts
Silenci deus parcs e jardins vrèspes cauts deus estius enruglats ?
Bessè l’espèr de l’auba arroja qui vien a plaserinas. »
b.
Mes n’i èm pas lo dia navèth que gaha l’alet que’s lhèva
Aiga de velós nueit briaga que baraula* e marmolha*
Aiga de lin ton còs tindat aiga anerada qui hè au vira-cèu*
Anar o tornar qu’ei l’òra de s’i har a de bonas partir lèu
Qu’ès miralh de l’estiu gloriós miralh d’ua enveja pregonda
Au bèth-miei de la toa vath islas de briulets secats
Otèls urbanizacions centre d’aigas-vivas navèths becuts
Usias avalidas memòria d’autes còps a jamei perduda
Tot que serà rasat tot que serà cambiat : ua auta vila que vaderà lèu !
Qu’arriban hums hautaumes de camas nuetivas — miscaps
Drapèus arrois susmautas tot que sembla ara fenit
Que s’i tornan dejà los capulats qui’t vòlen empresoar
Qu’ès de’us qui se’n trufan acerà hòra que t’atenden las armadas
L’espada clara de l’aviéner sordats tucs de sable saure còr perpitós
Centenats de calhòcs milèrs de pins qui i parlan la lenga d’Oc
Lenga gascona vaishèth arretrobat : lo vent hòu n’ei lo gran capitani
Que t’espèran las nueits opalinas los uelhs de las luas reviscoladas
Sablar e dunas curtas que’t balhan parièr l’eslit de cristau la fòrça
Las èrsas bedosas baïnas que’s minjan los darrèrs sorelhs
|
||||
15. |
Caminar
04:12
|
|||
16. |
Calme e arrevendit
01:20
|
|||
|
Calme / arrevendit
après collectatge L. Marque Joan Francés dit en cantar
... Ací qu’ès vadut larg e gualhard Isabèu
qu’ès fluvi naulejant enter las arribas e los sauç*
que ploran cada ser que Diu desvelhat amainada
Joan Francés ... fluvi esmalit qui volè carruishar lo cèu e la tèrra
gave assasin qui s’ac emportaré tot dinc au bèc
fluvi venjador qui jamei non desbrombaré l’escarni.
Guèra hilh de l’Ola Isabèu
Joan Francés l’eslama d’un pòble abaishat !
...
Joan Francés sang bèra sang de la tèrra ara plan guastada en un chebit de gas...
... que’s vira e s’arrevira... Isabèu
Joan Francés un vielh degrèu un crit masclut que l’arroganha , que pensa ara a la tròba
au panatòri, a l’abaishada.
Fluviòt de tria dens quauques pams que seràs arrestat
lo ton briu adromit dens lo lac ensablat ... Isabèu
... lo temps estancat l’etèrna frescor deu capser
|
||||
17. |
O vos creaturas deu cèu
02:50
|
|||
|
Ò vos, creaturas deu cèu,
Laudatz lo Senhor tot puishant !
Vos qui la haut ètz, ara lèu,
Exaltatz fòrt haut son nom sant !
Tots sons anges ara lo canten !
Totas sas armadas lo vanten !
Sorelh e lua, laudatz-lo !
Vos, estelas, no'i falhiatz non !
Montanhas, tucòus, tucolets,
Arbes frutèrs e cèdres drets,
Sauvatjumi e mèche bestiar
Ab los auts vietz vos i har !
Bèstias sus lo vente trainadas,
Ausèths ab alas emplumadas ;
Reis e tots pòbles qui vius son,
Princes e jutges de 'quest món,
Gojats, puncèlas, vielhs e joens,
Laudatz Diu ordinariaments !
Car son nom solet es hauten,
Sa grandor tèrra e cèu contien.
Una còrna aus sons a hauçada
Qui's torna a lor glòria laudada.
A saber aus hilhs de Jacòb,
Pòble qui'u tòca de fòrt pròp.
|
||||
18. |
Arribar
06:35
|
|||
|
ARRIBAR
recitatiu mòda epopèia monocòrda e melodia boca barrada
JF comença Bèthlèu que seràs mesclat
Tu, a plaser que t’en·honsas hens las bartas, lo gran sablar que honhas lo tuc pelat, los gorbets las dunas ventoladas. Espia l’armada deu pinhadar escota las soas bohas. Sagna dongas gave sangna, lo ton còr omiut que’s planh apèra crida plora se cau ...
Se sabès ! Òc, se sabès çò qui vas trobar
Lo destin que't mia e que't dèisha miar
aus tons hrairs qui't haràn a Hòr-Gave
fluvi chicolat fluvi lis arribat de Dacs estant com sols bagatges
los grans aigats los miratges
Se sabès !
Hens l'Ador de plojas ventrut lèu que't getas
l'aute flume
chorrèra montanhòla com tu
vadut de tres hontetas secretas
qui non coneishès briga en l'òra.
... crums de hèr crums de guèrra ...ventesca nèu dura au mei har que cad, lo tòr son aimador que nhaca e que blaça, qu’esquiça ta pèth, horada ton còrps de cascalhs.
Que cabussas au cap-hons on l’aiga ei trebosa, son cotèth son desir qu’entra hens lo ton piet e tu de t’eslissar com un galant sagnós, t’esboha.
Tons frairs qu'arrapan lo briu deu ton balanç
era qui t’atend era qui apèra las tempèstas
non sap quin serà ton còrps vitèc còrps de halha
ara la vertat que't hè cap
quan Ador e t'abraça
enl.hat per l'aigat pèc qui arronha
guèra acerà que dança la nòvia esmerauda
La Barra e tots sons fares de faus miracles
Ador que t'acòra que't sarra a docinas,
t'engoleish ahamiat que t'escopeish viste
e que't dèisha enfin dab era
Dauna fièra e immensa qui t’atend qui passa la soa man de sau
hens lo ton peu de giure d’herumi,
... ton aiga qu’ei nèu e tèrra mesclats, pradas shualicosas flors de prima, huelhas coiradas de deceme, som e malhs nèus e glaç de l’Òla grana neurit ...
… qui sap parièr qu’aurà a desaparéisher. (amassa dab dif mar)
quan sian estupadas las lutz de l’aubèrja deu Gavarnia
los arrebòts e lo sable que seràn los tons psaumes – perhons !
Reiaumes marins on tostemps las aigas hredas e’s mesclan.
MAR GRANA
1. Baiona
a.
Avançar dinc a l’auba mauva l’auba glaç Nadau !
drom la blonda governanta deu praube Lescar
partida shens votz dab la soa tilhòla de sòmis
que s’i getan uns braves gojatòts briacs
quan las hèstas e t’amian illusions e mensonjas
l’Ador que’t carreja : era acerà que’t junta a plaser
Ador qu’ei lo ton mèste, que gavida lo ton hat
ahiscat que honhas bèstia nerviosa d’amor neurida.
A flor d’aiga que dançan milèrs de plumaishòts
blancs presents auherits a las noças d’ivèrn
Gave n’ès pas mei gave qu’ès fluvi, l’Ador las acabalhas
que’t dèishas ahonir com los vielhs vaishèths
uei negats per l’òrre Gòlfe de Gasconha
nevalha que s’i hè qu’ei la toa chamarra blanca
e’t brembas, gave negat ? Qu’arribas d’acerà hòra
on las cernelhas e t’an vist a créisher hens lo lor vente
terrible vente milenari vente d’ua mair de pèiras
tant que malhs e pics i ajan que pelaventa
sus la pèth de l’encontre la fin deu ton viatge
còs-lis peberat petalas d’arròsas plumas d’aucas
au cèu de Bigòrra la medisha bisa la medisha nèu
« Nadau ! » ce’t ditz que cad shens cès ni pausa
que son las pajas d’un libe de mila ans
qui legen los blancs somius.
b.
Sent Bernat lo hum gris qu’auloreja
lutz temeruga deu solstici la jòia deus mainatges
un naviu polonés a la rafineria insomniaca
gròs silòs hangards usias somnanbulas trins e camions
mort metallica que randoleja e shiula son aviada
eslamas de gas venjanças qui ac volerén tot brutlar
l’amna joena la halha l’innocéncia traucada per la nueit
herotja la mala nueit hautas cheminèias la pregària deu far
lèu que’s lhèva l’arrueit capborrut de la Mar grana
la malícia de Diu, bèth temps a adromit,
tot d’escòp sdesvelhat.
2. A quauques pams l’escur
Chibertar los Reis magues a plaser que i caminan
qu’apèran que s’i tornan arrés ne’us hèn responsa
Diu de tòr vestit que’us parlan que’us ensenha
la hita deu silenci d’argent viu l’espèr de s’encontrar lo nin
tu Gave marfandit gave despareishut que cabussas que’t pèrdes
que premes que te’n volerés tornar tau país blos : l’Ola !
on la nèu vad glaç on tot e’s cara cèu e tèrra mesclats
E’us vedes a avançar, a s’esbohar : lo ventòr ahupat que hula
non saben mei on seré lo nin on seré la bòrda ?
la nèu a mei anar mei que’us escarneish que’us ablada
refugiats espudits qu’avançan : misèria !
lo capbaish n’a pas nat nom que s’i torna
pertot lo hred deus òmis que hissa pertot que blaça que tua
pertot l’innocent que plora e la nueit que’u desbromba
pertot los arrius que’s pèrden mei enlà au cap-hons
hens lo ton briu qui honha au bèth pregond deu son còrps
uèra qu’avançan que veden l’Ador dab tu a partir tau peugue
l’òrra ventisca que’us se mòrfia un herumi de nèrvis e d’acèr
l’umanitat sancèra que s’en·honsa hens un crit
un malhon graciós un malhon blanc qui arrés non veden.
3. L’espèr
a.
N’ajas pas paur que vien que’s tòrç que canta
uèra que l’arretròbas Dauna d’enlà còs d’andadas
hemna dançaira qui shiula, flabutas deus perhons
totas las ventòlas, balaguèra e ventòr amassats
èrsas de mortalhas ne haràn pas jamei arren
Mar Grana deu Gòlfe ahamiada de vaishèths
Amnas negras bèths pescaires hens son piet nud
truca l’òdi vertadèr, la hami de negar los òmis
uèra pòc a pòc que t’en·honsas que t’ahoneishes
dab las flors secadas de la gojata de l’Angladura
quin s’aperava ? Clara, ce’t sembla, com l’aigueta
qui neuriva l’estanh on las hadas e dançavan nudas
jo solet que i cercavi en de batles la soa tomba verda
que la tròbas aquiu au gran abís lo gran desbromb
uèra que se te n’arrid uèra qu’obreish los braç lo còs
que t’aima uèra aiga mèu e sau que hèn aiga de mar
çò qui harga acerà hòra lo cèu nevós de deceme.
b.
Son Gòlfe qu’ei de Gasconha lo far deu verdigòu
l’orizont qu’ei cèu e mar, noças de la nueit longa
braç e uelhs ubèrts que comptas las pèrlas los plors
de Maria de las Nèus qui Diu e’t geta uei lo dia
tant per tant se la nèu de glòria amanta sa tèrra
doman lo monde malurós seràn batiats d’estelas navas
lutz de Donostia qu’apèran l’epifania l’auba grisa
« Ador » qu’ei lo ton nom, mes de que n’i a qu’assolidan
qu’ès Gave, dinc au cap, lo medish qui chorrèra e gessiva
de l’asprut país deus somius e de las nèus etèrnas
dab tons frairs qu’as hèit fluvi contra la Mar grana
per l’inconsciéncia que respones a la vanitat.
c.
Uas vacas que braman motons que s’amassan
pastors shualicós ajolhats suu lindau que’us brèçan
au còr de la bòrda la pregària las tres cantas
dehòra un pomèr eslorit : e seré lo de Gavarnia ?
ventòr que’u shaca que’u tòrç mes que pèhrema
enten la sonsaina de las avets deus haus e deus cassos,
dens un bar, ua amassada gaujosa de gojats qui cantan
la toa neishença
ua nueit escura nueit bruslanta que’us s’arcuelh.
Uèra Donostia qui lampeja espia l’esclarida la lua toa la lua nosta
vis-a-vis los vaishèths que la miran que tutan e que s’aprèssan
que celebran la victòria de la prima puntejanta la prima de tostemps
au bèth còr deus marmolhs que parlan de patz dauvuns, davautes de guèrra
tot que se’n va a plaserinas com un romiu de prova tà Santiago
naulejant sus l’andada dab l’estela com bèra guidaira
que i vas estar hont tornada sobèrna,
ua auta mar de buas que’t va neurir d’aviéner.
Ara qu’ès èrsa luèca tranga verda de lua arroja
bèthlèu doman que cobriràs lo haut romàs
deu ton còrps de crums bluàs en·hlats capsús
e la vapor gessida de l’aiga de la nevarrada honuda
que serà lo ton present de tornas au Marmurèr.
|
||||
Joan Francés Tisnèr Salies De Béarn, France
singer-musician and songwriter
...with occitans singing of tradition and composition, vocal improvisations with
the tambourine, feet, accordion diatonique and of music electroacoustic scooping out from the ambient country and urban sound landscape
joanfrancestisner.com
DATAS : bit.ly/2NNRAMo
www.facebook.com/lonau.joanfrancestisner
0688738393
© Betote, Pouliquen, Souche
... more
Joan Francés Tisnèr recommends:
TRENCADIT ALBUM 2019
by Trencadit
Que percorren d'autes camins en har víver la musica, la canta e la dança occitanas de Gasconha | Ils revisitent la musique, le chant et la danse occitans de Gascogne avec bonheur !
go to albumIf you like Joan Francés Tisnèr, you may also like:
Amber of Memory
by Tommy Guerrero
Pro skater and indie rocker goes full surf goth on an LP packed full of ’70s synths, thrumming guitars, and moody, trippy vibes.
go to album
Rising Australian outfit polish forlorn, folk-infused psych pop to a luscious, shoegaze-y sheen.
go to album
The singer-songwriter's first solo album in three years is a radiant, intimate return to form.
go to album
The indie artist's sophomore album is deeply personal.
go to album
Meg Duffy (Hand Habits) and Gregory Uhlmann collaborate for a collection of intimately woven guitar pieces.
go to album
